Ενα πρόσωπο 2.500 ετών πάλι στο φως

Η Μύρτις αναστήθηκε. Ηταν μόλις 11 ετών όταν πέθανε, πριν από 2.500 χρόνια στην Αθήνα, την εποχή του Περικλή, από τυφοειδή πυρετό, όπως εκατοντάδες άλλοι Αθηναίοι, θύματα του Λοιμού των Αθηνών, μιας φοβερής επιδημίας που αποδεκάτισε το 1/3 του πληθυσμού της πόλης.


Tο κρανίο της μικρής βρέθηκε το 1994-95 μαζί με τα οστά άλλων 150 ανθρώπων, ενηλίκων και παιδιών, στον λεγόμενο τάφο του Λοιμού κατά τις ανασκαφές για τις εργασίες του Μετρό στον Κεραμεικό. Η καλή κατάσταση διατήρησης του κρανίου ήταν ο κύριος λόγος για τον οποίο μπήκε στο μικροσκόπιο της έρευνας του επίκουρου καθηγητή Ορθοδοντικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Μανώλη Ι. Παπαγρηγοράκη, ο οποίος σε συνεργασία και με άλλους επιστήμονες ανέπλασε το πρόσωπό της και το παρουσίασε χθες για πρώτη φορά στο κοινό σε ειδική εκδήλωση στο αμφιθέατρο του νέου Μουσείου της Ακρόπολης...


Είναι ένα κοριτσάκι με μεγάλο μέτωπο και πιθανόν καστανά μάτια και μαλλιά. Στην ανάπλαση του προσώπου της Μύρτιδος έπαιξε βασικό ρόλο ότι διατηρούνται η άνω και κάτω γνάθος και όλα τα δόντια του παιδιού, τα μόνιμα και μερικά από τα νεογιλά, κάτι σπάνιο, σύμφωνα με τον κ. Παπαγρηγοράκη, που ασχολείται 30 χρόνια με την έρευνα αρχαίων κρανίων.
Οι πληροφορίες που τους πρόσφερε ως ανασκαφικό εύρημα η Μύρτις, όπως την βάφτισαν οι αρχαιολόγοι, «προέρχονται από την οδοντοστοιχία της, η οποία κατά τη στιγμή του θανάτου της βρισκόταν στο τελευταίο στάδιο μικτής οδοντοφυΐας».

Η κατατομή του προσώπου της και τα χαρακτηριστικά της έχουν αποδοθεί μεν, αλλά δεν αποκλείεται η πιθανότητα λάθους, όπως ο ίδιος εξηγεί, καθώς τα μαλακά τμήματα του προσώπου, η μύτη και τα αφτιά δεν προσδιορίζονται μόνον από τα οστά του προσώπου. Επίσης το χρώμα των ματιών και μαλλιών έχει αποδοθεί με βάση την άποψη των αρχαιολόγων, ότι οι άνθρωποι εκείνης της εποχής στην πλειονότητά τους ήταν καστανοί. Χρειάζεται να γίνει εργαστηριακός έλεγχος του γονιδιώματος της μικρής για να προσδιορισθούν τα χρώματα και τα φυλετικά χαρακτηριστικά της. Μέχρι στιγμής δεν υπήρχαν τα λεφτά, λέει ο καθηγητής που έχει χρηματοδοτήσει ο ίδιος την έρευνα αυτή, όπως και το πανεπιστήμιο. «Και η Μύρτις ως τώρα έχει κοστίσει πολλά. Ελάχιστα από το κράτος».
Η ανασύνθεση του προσώπου της Μύρτιδος έχει ξεκινήσει εδώ και δύο χρόνια. Πρώτος σταθμός ήταν το θεραπευτικό ινστιτούτο «Εγκέφαλος», όπου ο ακτινολόγος Παναγιώτης Τούντας πέρασε το κρανίο από αξονικό τομογράφο. Τα στοιχεία του αξονικού τομογράφου εστάλησαν στο ΤΕΙ Κρήτης, όπου η ομάδα των κ. Μαραβελάκη και Αντωνιάδη δημιούργησε σε ψηφιακή μορφή αρχικά και στη συνέχεια ένα ακριβές αντίγραφο του αρχαίου κρανίου. Πάνω σ' αυτό το πρόπλασμα, το οποίο παρέλαβε ο γλύπτης Οσκαρ Νίλσον στη Σουηδία, «χτίστηκε» σε οκτώ μήνες η μορφή της Μύρτιδος. Ο ίδιος έχει κατασκευάσει και το πρόσωπο του Φιλίππου του Β'.

Ολα τα στάδια της έρευνας, από την ανασκαφή της Εφης Μπαζιωτοπούλου-Βαλαβάνη, η οποία χρονολόγησε τον ομαδικό τάφο στα 430-426 π.Χ. και τον συσχέτισε με την επιδημία που συνέβαλε στην ήττα της Αθήνας στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, ώς τα ιατρικά συμπεράσματα από την έρευνα του σκελετικού υλικού, θα παρουσιαστούν μαζί με τη Μύρτιδα στις 15 Απριλίου στην έκθεση με τίτλο «Μύρτις: πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν» στο Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας (Οθωνος 100, Κηφισιά). Εκεί, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να συστηθούν με ένα κορίτσι του 5ου αιώνα π.Χ. που θα φοράει ένα απλό λινό φόρεμα σε γαιώδες χρώμα, σχεδιασμένο από τη Σοφία Κοκοσαλάκη και ραμμένο από την Ελένη Κλημογιάννη. Υστερα από 2-3 μήνες η έκθεση θα ταξιδέψει σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας και στο εξωτερικό.